Өнеркәсіптік өндірістік процестер кезінде өндірістік жүйелердің жабдықтары мен құбырларында кокстеу, мұнай қалдықтары, қақ, шөгінділер және коррозиялық шөгінділер сияқты ластанудың әртүрлі түрлері жиналады. Бұл шөгінділер көбінесе жабдықтар мен құбырлардың істен шығуына, өндірістік жүйелердің тиімділігінің төмендеуіне, энергияны тұтынудың артуына және ауыр жағдайларда тіпті қауіпсіздік оқиғаларына әкеледі.
Соңғы жылдары жаңа синтетикалық өнеркәсіптердің қарқынды дамуымен жаңа өнеркәсіптік ластану үздіксіз пайда болды және оның молекулалық құрылымдары барған сайын күрделене түсті. Сонымен қатар, өнеркәсіптік ластану мен әртүрлі тазалау нысандары арасындағы адгезия механизмдері мен пішіндері көбінесе ластану түріне, сондай-ақ тазаланатын заттардың құрылымдық құрамы мен бетінің физика-химиялық қасиеттеріне байланысты болады. Қоршаған ортаны қорғау талаптарына байланысты химиялық агенттердің биологиялық ыдырайтындығы мен уытты еместігіне сұраныс артып келеді, бұл химиялық тазалау технологияларына үнемі жаңа міндеттер қояды.
Химиялық тазалау – ластанудың пайда болуын және қасиеттерін зерттеуді, тазартқыштар мен қоспаларды таңдауды және құрастыруды, коррозияға қарсы ингибиторларды таңдауды, тазалау процесінің әдістерін, тазалау жабдықтарын әзірлеу мен пайдалануды, тазалау кезінде бақылау технологияларын және ағынды суларды тазартуды және т.б. қамтитын кешенді технология. Олардың ішінде тазалау құралдарын таңдау тазалау жұмыстарының табыстылығын анықтайтын маңызды фактор болып табылады, өйткені ол тазалау тиімділігіне, қақтан тазарту жылдамдығына, коррозия жылдамдығына және жабдықтың экономикалық тиімділігіне тікелей әсер етеді.
Тазалау құралдары негізінен үш негізгі құрамдас бөліктен тұрады: бастапқы тазалау агенті, коррозия ингибиторлары және беттік белсенді заттар. Құрамында гидрофильді және гидрофобты топтар бар молекулалық құрылымына байланысты беттік белсенді заттар химиялық тазалау кезінде адсорбция, ену, эмульсия, еріту және жуу рөлдерін атқарады. Олар тек көмекші агенттер ретінде ғана емес, сонымен қатар негізгі құрамдас бөліктер ретінде кеңінен қарастырылады, әсіресе қышқылмен тазалау, сілтілі тазалау, коррозияны тежеу, майсыздандыру және зарарсыздандыру сияқты процестерде, олар өздерінің маңызды әсерін көбірек көрсетеді.
Бастапқы тазалау агенті, коррозия ингибиторлары және беттік белсенді заттар химиялық тазалау ерітінділерінің үш негізгі компоненті болып табылады. Беттік активті заттардың бірегей химиялық құрылымы сұйық ерітіндіде еріген кезде ерітіндінің беттік керілуін айтарлықтай төмендетеді, осылайша оның сулану қабілетін арттырады. Әсіресе ерітіндідегі беттік белсенді заттардың концентрациясы критикалық мицелла концентрациясына (КМК) жеткенде ерітіндінің беттік керілуінде, осмостық қысымында, тұтқырлығында және оптикалық қасиеттерінде елеулі өзгерістер орын алады.
Химиялық тазалау процестеріндегі беттік белсенді заттардың ылғалдандырғыш, ену, дисперсті, эмульгирлеуші және еріткіш әсерлері жарты күшпен екі есе нәтижеге жетеді. Қорытындылай келе, химиялық тазалаудағы беттік белсенді заттар, ең алдымен, екі қызмет атқарады: біріншіден, олар еріту эффектісі ретінде белгілі мицеллалардың еріткіш әрекеті арқылы нашар еритін органикалық ластаушы заттардың айқын концентрациясын күшейтеді; екіншіден, амфифильді топтарына байланысты беттік-активті заттар май мен су фазалары арасындағы шекарада адсорбцияланады немесе жинақталады, бұл фазааралық кернеуді төмендетеді.
Беттік-белсенді заттарды таңдаған кезде тазалау құралының, коррозия ингибиторларының және беттік белсенді заттардың қасиеттеріне, сондай-ақ олардың өзара әрекеттесуінің үйлесімділігіне ерекше назар аудару керек.
Жіберу уақыты: 28 тамыз 2025 ж