ნედლი მექანიზმიზეთის დემილგატორებიეფუძნება ფაზური ინვერსია-უკუ დეფორმაციის თეორიას. დემულგატორის დამატების შემდეგ ხდება ფაზური ინვერსია, რომელიც წარმოქმნის ზედაპირულად აქტიურ ნივთიერებებს, რომლებიც წარმოქმნიან ემულსიის საპირისპირო ტიპს, რომელიც წარმოიქმნება ემულგატორის მიერ წარმოქმნილი ემულსიისგან (უკუ დემულგატორი). ეს დემულგატორები ურთიერთქმედებენ ჰიდროფობულ ემულგატორებით კომპლექსების წარმოსაქმნელად, რითაც ანეიტრალებენ ემულგაციის თვისებებს. კიდევ ერთი მექანიზმია ფაზათშორისი აპკის გახეთქვა შეჯახების შედეგად. გათბობის ან მორევის დროს დემულგატორები ხშირად ეჯახებიან ემულსიის ფაზათშორის აპკს - ან ადსორბირდებიან მასზე, ან ცვლიან ზოგიერთ ზედაპირულად აქტიურ ნივთიერებას - რაც არღვევს აპკის სტაბილიზაციას, რაც იწვევს ფლოკულაციას, შერწყმას და საბოლოოდ დემულსიფიკაციას.
ნედლი ნავთობის ემულსიები ხშირად წარმოიქმნება ნავთობის მოპოვებისა და გადამუშავების დროს. მსოფლიოში ნედლი ნავთობის უმეტესი ნაწილი ემულსიფიცირებული ფორმით იწარმოება. ემულსია შედგება სულ მცირე ორი შეურევადი სითხისგან, სადაც ერთი დისპერგირებულია მეორეში უკიდურესად წვრილი წვეთების (დაახლოებით 1 მმ დიამეტრის) სახით.
როგორც წესი, ამ სითხეებიდან ერთ-ერთი წყალია, მეორე კი - ნავთობი. ნავთობის წყალში წვრილად გაფანტვა შესაძლებელია, რაც წარმოქმნის ზეთი-წყალში (O/W) ემულსიას, სადაც წყალი უწყვეტი ფაზაა, ხოლო ზეთი - დისპერსიული ფაზა. პირიქით, თუ ნავთობი უწყვეტი ფაზაა და წყალი დისპერსირებულია, ის წარმოქმნის წყალი-ზეთში (W/O) ემულსიას. ნედლი ნავთობის ემულსიების უმეტესობა ამ უკანასკნელ ტიპს მიეკუთვნება.
ბოლო წლებში ნედლი ნავთობის დემულსიფიკაციის მექანიზმების კვლევა ფოკუსირებულია წვეთების შერწყმის დეტალურ დაკვირვებასა და დემულსიფიკატორების გავლენას შორისის რეოლოგიაზე. თუმცა, დემულსიფიკატორ-ემულსიის ურთიერთქმედების სირთულის გამო, ფართომასშტაბიანი კვლევის მიუხედავად, დემულსიფიკაციის მექანიზმის შესახებ ერთიანი თეორია ჯერ კიდევ არ არსებობს.
რამდენიმე ფართოდ აღიარებული მექანიზმი მოიცავს:
1. მოლეკულის გადაადგილება: დემულგიფიკატორის მოლეკულები ინტერფეისზე ცვლის ემულგიატორებს, რაც ემულსიის დესტაბილიზაციას იწვევს.
2. ნაოჭების დეფორმაცია: მიკროსკოპული კვლევები აჩვენებს, რომ წყალხსნარ-ეთერზეთოვან ემულსიებს აქვთ ორმაგი ან მრავლობითი წყლის შრეები, რომლებიც გამოყოფილია ზეთის რგოლებით. გათბობის, მორევისა და დემულგატორის მოქმედების დროს ეს ფენები ერთმანეთთან არის დაკავშირებული, რაც იწვევს წვეთების შერწყმას.
გარდა ამისა, წყლის/წყლის ემულსიური სისტემების ადგილობრივი კვლევა მიუთითებს, რომ იდეალური დემიულგატორი უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ კრიტერიუმებს: ძლიერი ზედაპირული აქტივობა, კარგი დასველებადობა, საკმარისი ფლოკულაციის უნარი და ეფექტური შერწყმის უნარი.
დემილგატორები შეიძლება კლასიფიცირდეს ზედაპირულად აქტიური ნივთიერებების ტიპის მიხედვით:
•ანიონური დემულგატორები: მოიცავს კარბოქსილატებს, სულფონატებს და პოლიოქსიეთილენის ცხიმოვან სულფატებს. ისინი ნაკლებად ეფექტურია, საჭიროებენ დიდ დოზებს და მგრძნობიარეა ელექტროლიტების მიმართ.
•კათიონური დემულგატორები: ძირითადად მეოთხეული ამონიუმის მარილები, ეფექტურია მსუბუქი ზეთისთვის, მაგრამ არ არის შესაფერისი მძიმე ან დაძველებული ზეთისთვის.
•არაიონური დემულგატორები: მოიცავს ამინებით ან სპირტებით ინიცირებულ ბლოკურ პოლიეთერებს, ალკილფენოლის ფისის ბლოკურ პოლიეთერებს, ფენოლ-ამინის ფისის ბლოკურ პოლიეთერებს, სილიკონის ბაზაზე დამზადებულ დემულგატორების, ულტრამაღალი მოლეკულური წონის დემულგატორების, პოლიფოსფატების, მოდიფიცირებული ბლოკური პოლიეთერების და ცვიტერიონული დემულგატორების (მაგ., იმიდაზოლინის ბაზაზე დამზადებულ ნედლი ნავთობის დემულგატორების) ჯგუფს.
გამოქვეყნების დრო: 2025 წლის 22 აგვისტო